نحوه تشخیص آبسه دندان با رادیولوژی
بر خلاف ظاهر دندان که سفت و نفوذ ناپذیر است، درون دندان به دلیل وجود رگ های عصبی بسیار نرم و آسیب پذیر است و اگر پوسیدگی از سطح سفت و مقاوم دندان عبور کند و به نسوج نرم دندانی راه پیدا کند. در صورت عدم رسیدگی می تواند یک آبسه دندانی عفونی در زیر و اطراف ریشه دندان به وجود بیاورد. در ادامه این مطلب سایت دکتر فاطمه کرمی متخصص رادیولوژی و بیوپسی سینه اصفهان تشخیص آپاندیسیت یا التهاب آپاندیس را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
از دلایل شایع به وجود آمدن آبسه دندانی می توان به بیماری های لثه یا همان پریودنتال، پوسیدگی های عمیق دندانی و ترک خوردگی و شکستگی های دندان اشاره نمود. هرکدام از دلایل ذکر شده می تواند موجب عفونت در ریشه و اطراف دندان شود که در نهایت باعث ایجاد آبسه می شود. نکته ای که در رابطه با آبسه دندانی باید به آن توجه نمود، این است که آبسه ممکن است در هر جای لثه تشکیل شود. اما هر آبسه فقط به دلیل عفونت یک دندان خواهد بود. با انجام رادیولوژی دندان می‌توان به تشخیص آبسه دندان پرداخت.
علل بروز آبسه دندان
آبسه در اکثر مواقع زمانی ایجاد می‌شود که عفونت باکتریایی به پالپ دندان (اعصاب و رگ‌های خونی که حفره داخل دندان را پر می‌کنند) حمله کرده و باعث مرگ این ناحیه از دندان شود. این مشکل اغلب در نتیجه پوسیدگی دندان ایجاد شده و با تخریب مینا و عاج دندان، باکتری‌ها به پالپ دندان نفوذ می‌کنند. علاوه بر این، رسیدن باکتری به ناحیه پالپ دندان در هنگام وارد شدن آسیب به دندان نیز امکان‌پذیر است.
مطالعه بیشتر : تشخیص آپاندیسیت یا التهاب آپاندیس
عدم استفاده از روش‌های درمان مناسب یا عدم موفقیت در درمان عصب آسیب‌دیده دندان معمولاً باعث ایجاد مشکل در استخوان اطراف ریشه و تشکیل آبسه یا حفره پر از چرک می‌شود. به هر حال عوامل زیر می‌توانند ریسک ایجاد آبسه دندان را افزایش دهند:
استفاده از رژیم‌های غذایی سرشار از قند
مصرف زیاد مواد غذایی و نوشیدنی‌های سرشار از قند همچون شیرینی و نوشابه می‌تواند ریسک ایجاد پوسیدگی دندان و تشکیل آبسه را افزایش دهد.
در دندانپزشکی نیز مانند سایر رشته‌های پزشکی از پرتونگاری برای کمک به تشخیص بیماری یا آسیب دندان استفاده می‌شود. عکس‌ها در تعیین وجود و وسعت حفره یا کرم‌خوردگی‌های دندان به کار می‌آیند.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
مراقبت نکردن از وضعیت دندان‌ها و لثه‌ها از طریق فعالیت‌هایی مثل مسواک زدن و نخ دندان کشیدن می‌تواند باعث افزایش ریسک پوسیدگی دندان، ابتلا به بیماری‌های لثه، تشکیل آبسه دندان و سایر مشکلات مانند آن شود.
نشانه های ایجاد آبسه دندان
گسترش عفونت دندان در سایر نقاط بدن به ندرت رخ می‌دهد؛ اما اگر این اتفاق بیفتد، عواقب آن می‌تواند شدید باشد. علائم زیر می‌توانند نشان دهنده‌ی عفونت دندان در قسمت دیگری از بدن باشند. شخصی که به عفونت دندان مبتلا شده و هریک از این علائم را دارد باید فوراً به پزشک مراجعه کند:
- درد زبان و دهان
- ورم صورت، گردن و گونه‌ها
- احساس خارش یا سوزش روی پوست
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
- سردرد شدید
- دو بینی یا از دست دادن بینایی
- افتادگی پلک‌ها
- مشکل تنفسی
- گیجی
انواع مختلف آبسه دندان
سه نوع متداول عبارتند از:
- آبسه پری آپیکال: این آبسه در نوک ریشه‌ی دندان رخ می‌دهد.
آبسه پریو دنتال: این آبسه روی لثه در کنار ریشه‌ی دندان رخ می‌دهد. همچنین ممکن است به بافت و استخوان اطراف آن گسترش یابد.
آبسه لثه: این آبسه روی لثه رخ می‌دهد.
روش های رادیولوژی دندانپزشکی در تشخیص آبسه دندان
انواع مختلف اشعه ایکس در حوزه دندانپزشکی استفاده می‌شوند. نکته قابل توجه این است که در رادیوگرافی دندانپزشکی مقدار خیلی کم از تشعشات استفاده می‌شود. انواع مختلف اشعه ایکس دندانپزشکی عبارتند از:
اشعه ایکس پانورامیک
در این نوع عکسبرداری OPG ، نمای کلی فک‌ها، دندان‌ها، سینوس‌ها، ناحیه بینی و مفاصل گیجگاه زیرواره‌ای (تمپورومندیبولار) نشان داده می‌شود. عکسبرداری و رادیوگرافی با اشعه ایکس پانورامیک کمک میکند دندانپزشک مشکلاتی چون دندان‌های نهفته، ناهنجاری استخوانی، کیست، تومور، عفونت و ترک‌های دندانی را تشخیص دهد.
اشعه ایکس بایت وینگ
از طریق این عکس رادیولوژی دندان ، دندان‌های عقب فک بالا و پایین در یک نما نشان داده می‌شود. این نوع عکسبرداری کمک میکند تا پوسیدگی بین دندان‌ها و وضعیت سلامت دندان‌های فک بالا و پایین مشخص شود. اگر به‌دلیل وجود بیماری لثه و عفونت دندانی، استخوان دندان دچار پوسیدگی یا تحلیل شده باشد در این نوع رادیوگرافی قابل تشخیص می‌باشد.
اشعه ایکس اکلوزال
این نوع عکسبرداری سقف و کف دهان را نشان می‌دهد. از طریق رادیوگرافی با اشعه ایکس اکلوزال می‌توان دندان‌های اضافی، دندان‌هایی که هنوز از لثه بیرون نزدند، شکاف فک، شکاف سقف دهان (لب شکری)، کیست، آبسه و رشد دندانی را مشاهده و ارزیابی کرد. از این اشعه برای یافتن اشیای خارجی نیز استفاده می‌شود.
اشعه ایکس پری‌آپیکال
این نوع عکسبرداری کل ساختار دندان یعنی از تاج دندان قابل رؤیت تا انتهای ریشه و حتی استخوان‌هایی که از دندان حمایت می‌کنند نمایش داده می‌شود. از طریق این نوع عکسبرداری می‌توان مشکلات دندانی زیر خط لثه و یا فک مانند دندان‌های نهفته، آبسه دندان، کیست دهان، تومورها و تغییرات استخوانی مرتبط با برخی بیماری‌ها را تشخیص داد.
تماس با دکتر فاطمه کرمی متخصص رادیولوژی اصفهان
نحوه رادیولوژی دندان
تکنسین دندانپزشکی بیمار را در حالت نشسته قرار داده و بدن او را با یک پیش‌بیند سربی مخصوص می‌پوشاند. پیش‌بند بدن بیمار را از پرتوهای رادیوگرافی محافظت میکند. تکنسین می‌تواند گردن بیمار را با یقه‌بند (محافظ تیروئید) بپوشاند تا غدد تیروئید از پرتوهای رادیوگرافی در امان باشد.
تکنسین دندانپزشکی تکه کوچک مقوا و یا پلاستیک را میان دندان‌های بیمار قرار می‌دهد. مقوا یا پلاستیک به ذخیره فیلم رادیوگرافی می‌پردازد. این فرایند باید چندین بار تکرار شود تا تصویر تمام دندان‌ها گرفته شود. برخی از دستگاه‌های اشعه ایکس مجهز به دوربین بوده و در حالی‌که بیمار نشسته و یا ایستاده است، سر بیمار را چرخانده و از تمامی دندان‌ها تصویر می‌گیرد.
عوارض رادیولوژی دندان
- مقدار دز پرتوهای استفاده شده در اشعه ایکس دندانپزشکی بسیار کم است؛ اما قسمت هایی از بافت یا سلول هایی که در معرض پرتوهای تصویربرداری هستند را تهدید میکند.
- بهتر است بانوان باردار در معرض پرتوهای رادیولوژی و عکسبرداری دندان قرار نگیرند.