بررسی دلایل و روش های انجام بیوپسی کبد
در این مطلب از سایت دکتر فاطمه کرمی متخصص رادیولوژی و سونوگرافی سینه اصفهان دلایل و روش های انجام بیوپسی کبد را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
- یافتن علت زردی
- یافتن علت نتایج تست های خونی غیر طبیعی کبدی مثل تست های آسپارتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینوترانسفراز
- مشاهده ی میزان التهاب کبدی و یا اسکار ناشی از هپاتیت و یا سایر بیماری های کبدی
- مشاهده ی وضعیت هایی مثل هموکروماتوز و بیماری ویلسون
- بررسی پاسخ به درمان برای بیماری کبدی
- تعیین میزان سمیت داروهایی مثل متوتروکسات بر روی کبد
- بررسی عملکرد کبد پیوند زده شده
- یافتن علت تب مداوم و توجیه نشده
- بررسی توده ی کبدی یافت شده در تصویر برداری با پرتوی ایکس، سونوگرافی و یا سی تی اسکن
- فیبروز کبد
- نقص های خاص در تصویربرداری کبد
- هپاتیت ویروسی مزمن
- تست های کبدی غیر طبیعی که توجیهی ندارد.
- بزرگ بودن کبد یا طحال بدون علت
روش های نمونه برداری از کبد
روش های مختلفی جهت انجام نمونه برداری کبد وجود دارد که انتخاب آنها بر اساس در دسترس بودن، ترجیح بیمار و نیز شرایط بالینی بیمار صورت می گیرد.
نمونه برداری کبد از طریق پوست (Percutaneous liver biopsy):
شایعترین روش نمونه برداری از کبد که در آن سوزن از طریق پوست وارد کبد می شود و نمونه برداری انجام می شود. این روش بسیار آسان و در صورت همکاری بیمار و دقت پزشک در نشانه گذاری صحیح محل ورود سوزن به کبد و نیز عدم اختلال انعقادی بدون عوارض می باشد. جهت انجام نمونه برداری ابتدا بیمار در حال خوابیده قرار گرفته و مراحل انجام نمونه برداری برای وی توضیح داده می شود. سپس قسمت بالا و راست شکم و قسمت تحتانی و راست قفسه سینه برهنه شده و پزشک با انجام مانور دق (Percussion) محدوده بالا و پایین کبد را مشخص می کند.
پس از تعیین محل مناسب جهت نمونه برداری، میتوان به وسیله ماژیک روی محل مذبور علامت گذاری کرده و سپس به ضد عفونی کردن محل مشخص شده و اطراف آن پرداخت. جهت بیحس کردن پوست که محل ورود سوزن نمونه برداری است از لیدوکائین استفاده شده و با یک سرنگ به خوبی بیحس می شود. پس از بررسی بیحسی توسط پزشک سوزن نمونه برداری کبدی از پوست و زیر پوست گذشته و روی کپسول کبد قرار می گیرد. سپس بیمار چند ثانیه نفس خود را حبس کرده و سوزن وارد کبد شده و پس از خروج، نمونه گیری از کبد صورت می گیرد.
تماس با دکتر فاطمه کرمی متخصص سونوگرافی سینه اصفهان
سوزن های مختلفی جهت انجام نمونه برداری کبد وجود دارند. انتخاب سوزن بستگی به آشنایی پزشک با نحوه کارکرد سوزن، درخواست بیمار و در دسترس بودن آن دارد. در سوزن های خودکار ابتدا سوزن مسلح شده، به این معنی که غلاف بیرونی سوزن به عقب کشیده شده و ثابت می شود. پس از قرار گرفتن سوزن بر روی کپسول کبد و با شلیک سوزن غلاف بیرونی رها شده و نمونه گیری از کبد در عرض ثانیه ای انجام می شود. جهت پیشگیری از خونریزی احتمالی از محل نمونه برداری، بیمار تا چند ساعت به سمتی که نمونه برداری کبد انجام شده بروی کیسه شنی می خوابد.
روش نمونه برداری کبد از طریق ورید ژوگولر (Transjugular liver biopsy:
در این روش لوله بسیار نازکی از طریق ورید ژوگولر (ورید گردنی) به سمت ورید فوق کبدی و کبد رسیده و سپس سوزنی از داخل لوله فوق به کبد وارد شده و نمونه برداری کبد صورت می گیرد. این روش در بیماران مبتلا به اختلالات انعقادی، مایع فراوان در شکم و یا در بیماران چاق مورد استفاده قرار می گیرد. نمونه به دست آمده از این روش معمولاً بسیار کوچک است و ارزیابی نمونه کبدی را مشکل می کند.
روش نمونه برداری از طریق لاپاروسکوپ (Laparoscopic liver biopsy):
در این روش لوله ای از طریق پوست شکم وارده شده و مجهز به دوربین است. سوزن نمونه برداری از طریق لوله، زیر دید مستقیم به سمت کبد رفته و نمونه برداری کبد انجام می شود. این روش، روش تهاجمی تری نسبت به روش های قبلی بوده و در مواردی که عمل جراحی با لاپاروسکوپ در حوالی کبد انجام میشود، میتوان به بررسی کبد و نمونه برداری از آن پرداخت.
نحوه نمونه برداری از طریق جراحی:
این روش فقط در مواردی که نیاز به جراحی باز در اطراف کبد می باشد، انجام پذیر خواهد بود. در صورتی که این کار توسط پزشک متخصص انجام شود ریسک عارضه بعدی بسیار کاهش پیدا می کند.
عوارض بیوپسی کبد
در صورتی که پزشک از تجربه کافی برخوردار باشد، این عمل ایمن خواهد بود. مخاطرات احتمالی عبارتند از:
آسیب ناخواسته به سایر اندام های مجاور:
در خلال نمونه برداری از کبد فرو رفتن سوزن نمونه برداری در سایر اندام های داخل بدن مانند کیسه صفرا یا ریه روی داده اند هرچند به واسطه استفاده از روش های تحت هدایت تصویربرداری چنین رویدادهایی به ندرت اتفاق می افتند.
درد:
درد در محل سوزن که با بیحسی کمتر احساس می شود همچنین ممکن است درد به شانه ی راست یا در بالای شکم زیر جناق نیز حس شود .
خونریزی:
در موارد نادر احتمال بروز خونریزی پس از بیوپسی وجود دارد. گاهی در موارد خونریزی شدید، بستری برای دریافت خون یا جراحی متوقف کردن خونریزی لازم است.