علل و علائم انواع بیماری آندومتریوز

بررسی علل و علائم انواع بیماری آندومتریوز

زنان در طول زندگی خود ممکن است با بیماری هایی مواجه شوند که مختص خود آنها است. یکی از انواع بیماری های زنان، بیماری آندومتریوز است که گفته می شود ۱۰ تا ۱۵ درصد زنان را به خود درگیر می کند. در این مطلب از سایت دکتر فاطمه کرمی متخصص رادیولوژی و بیوپسی سینه اصفهان علل و علائم انواع بیماری آندومتریوز را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

بافت طبیعی ای که در رحم وجود دارد و آندومتریوم نامیده می شود، بافتی است که تحت تأثیر هورمون ها در طول سیکل قاعدگی تغییر می کند. در ابتدای سیکل که قاعدگی اتفاق می افتد، کل آندومتر فرو می ریزد و سپس در فاز فولیکولر (اولین مرحله از چرخه تخمدانی سیکل قاعدگی و فازی که در آن هورمون های استروژن وجود دارند) شروع به تکثیر می کند. اگر فاز اندومتر در خارج از جای طبیعی خود قرار بگیرد و رشد کند، یک بیماری ایجاد می شود که این بیماری آندومتریوز نام دارد.

در واقع آندومتریوز زمانی رخ می دهد که این بافت به داخل مثانه، روده، لگن و دیواره های رحم می رود و در آنها به اشتباه رشد می کند. می توان گفت آندومتریوز یکی از دلایل شایع ناباروری زنان می باشد. با وجود پیشرفت های علم پزشکی در زمینه بیماری های زنان و زایمان، علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نشده است. اما خوشبختانه راه های درمانی مختلفی دارد. تشخیص اندومتریوز در سونوگرافی آسان‌تر است. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از داخل بدن شما استفاده می‌کند. برای ثبت تصاویر، دستگاهی به نام مبدل بر روی شکم شما فشار داده می‌شود یا داخل واژن شما قرار می‌گیرد (سونوگرافی ترانس واژینال). هر دو نوع سونوگرافی ممکن است برای به دست آوردن بهترین تشخیص از اندام‌های تناسلی انجام شوند.

تعریف آندومتریوز

آندومتریوز یک اختلال رحمی اغلب دردناک است که در طی آن بافتی مشابه بافت داخلی رحم شما (آندومتر)، شروع به رشد در خارج از رحم می‌کند. به‌همین‌دلیل، ممکن است تخمدان‌ها (آندومتریوز تخمدان)، لوله‌های فالوپ و بافت پوشاننده لگن را درگیر کند.

دلایل بروز بیماری آندومتریوز

اگرچه هنوز علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص نیست؛ اما دلایل احتمالی آن شامل موارد زیر هستند:

قاعدگی بازگشتی:

در این مورد، خون قاعدگی حاوی سلول‌های آندومتر به جای خارج شدن از بدن، از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره لگن جریان می‌یابد. این سلول‌های آندومتر به دیواره های لگن و سطوح اندام‌های لگن می‌چسبند، در آنجا رشد می‌کنند و در طول هر چرخه قاعدگی ضخیم می‌شوند و خونریزی می‌کنند.

تغییر شکل سلول‌های صفاقی:

طبق «نظریه القایی»، متخصصان پیشنهاد می‌کنند که هورمون‌ها یا عوامل سیستم ایمنی بدن می‌توانند باعث تبدیل سلول‌های صفاقی (سلول‌هایی که در قسمت داخلی شکم شما قرار دارند) به سلول‌های شبه آندومتر شوند.

دگرگونی سلول‌های جنینی:

هورمون‌هایی مانند استروژن ممکن است سلول‌های جنینی (سلول‌هایی که در مراحل اولیه رشد هستند) را در دوران بلوغ به سلول‌های شبیه به آندومتر تبدیل کنند.

اسکار جراحی:

بعد از عمل‌های جراحی مانند هیسترکتومی یا سزارین، سلول‌های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند. در نتیجه به فضای خارجی رحم دسترسی پیدا می‌کنند.

انتقال سلول‌های آندومتر:

رگ‌های خونی یا سیستم مایع بافتی (لنفاوی) ممکن است سلول‌های آندومتر را به سایر قسمت‌های دیگر بدن منتقل کنند.

اختلال سیستم ایمنی بدن:

بروز مشکل در سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث شود که بدن نتواند بافت شبه آندومتر که در خارج از رحم رشد می‌کند را تشخیص دهد و از بین ببرد.

نشانه های ابتلا به بیماری آندومتریوز

طیف ابتلا به این بیماری متفاوت است و ممکن است در هر فردی نسبت به دیگری با توجه به شدت بیماری، درگیری بافت ها و نوع آن متفاوت باشد.

• اگر آندومتریوز در قسمت مثانه باشد، ممکن است که فرد در هنگام دفع ادرار دچار درد شود و در دوران قاعدگی این درد شدیدتر شود؛ زیرا در زمان قاعدگی این بافت شروع به ریزش می کند و در آن دوران درد بیشتری اتفاق می افتد.
• اگر آندومتریوز در قسمت روده باشد، باعث درد در هنگام دفع مدفوع می باشد.
• اگر آندومتریوز در قسمت لگن باشد، باعث بروز درد در هنگام مقاربت، درد شدید در هنگام قاعدگی و ایجاد مشکلات در رابطه جنسی شود.
• اگر آندومتریوز بر روی لوله ها رشد کند، باعث چسبندگی لوله ها و در نتیجه نازایی می شود و امکان لقاح تخمک و اسپرم را در داخل لوله نمی دهد.

از دیگر علائم این بیماری می توان به خستگی و بی حالی، اسهال، یبوست، تهوع و نفخ اشاره کرد که ممکن است در طول عادت ماهیانه شدت آنها بیشتر شود، بنابراین بر حسب این که آندومتریوز در کدام ناحیه قرار دارد، علائم فرق می کند.

ریسک فاکتورهای خطر ابتلا به آندومتریوز :

• عدم باروری و زایمان تا آخر عمر
• شروع قاعدگی در سنین پایین
• بروز یائسگی در سنین بالاتر
• داشتن دوره‌های بین قاعدگی کوتاه‌مدت، به عنوان مثال کمتر از ۲۷ روز
• تجربه دوره‌های قاعدگی سنگین که اغلب بیش از هفت روز طول می‌کشند.
• داشتن سطح بالاتری از استروژن در بدن
• شاخص توده بدنی (bmi) پایین
• سابقه خانوادگی ابتلا به آندومتریوز (به‌خصوص در مادر، عمه یا خواهر)
• بروز هرگونه بیماری که مانع از خروج خون از بدن در دوران قاعدگی شود.
• اختلالات دستگاه تناسلی

تماس با دکتر فاطمه کرمی متخصص رادیولوژی اصفهان

عوارض بیماری آندومتریوز

در مواردی با گذشت زمان و عدم درمان به موقع، این بیماری منجر به ناباروری و سرطان تخمدان یا رحم شده است.

انواع مختلف بیماری آندومتریوز

به طور کلی، برحسب محل استقرار سلول‎های آندومتر در خارج از رحم، سه نوع اصلی آندومتریوز وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

آندومتریوز صفاقی سطحی:

این مورد رایج‌ترین نوع آندومتریوز است که در اثر آن ضایعاتی در صفاق مشاهده می‌شود. صفاق لایه نازکی است که حفره لگن شما را در بر می‌گیرد.

آندومتریوما (ضایعه تخمدانی):

کیست‌های تیره و پر از مایعی که به کیست‌های شکلاتی معروف هستند. معمولاً در عمق تخمدان‌های شما ایجاد می‌شوند و به روش‌های درمانی خیلی خوب پاسخ نمی‌دهند. در نتیجه می‌توانند به بافت‌های سالم تخمدان نیز آسیب برسانند.

آندومتریوز صفاقی عمیق:

این نوع آندومتریوز در زیر صفاق رشد می‌کند و می‌تواند علاوه بر اندومتریوز رحم اندام‎های نزدیک به رحم مانند روده یا مثانه را درگیر کند. حدود ۱ تا ۵ درصد از زنان مبتلا به آندومتریوز، این مورد را تجربه می‌کنند.

اندومتریوز دارای چهار مرحله حداقلی، خفیف، در حد متوسط و شدید است. عوامل مختلفی مانند محل درگیری، تعداد، اندازه و عمق کاشت سلول‌های آندومتر می توانند باعث بروز یکی از این مراحل شوند. در اندومتریوز حداقلی، ضایعات یا زخم‌های کوچک و کاشت‌های سطحی آندومتر روی تخمدان شما وجود دارند. همچنین ممکن است التهاب در حفره لگن یا اطراف آن دیده شود. آندومتریوز خفیف شامل ضایعات سبک و کاشت‌های سطحی آندومتر روی تخمدان و پوشش لگن است.

در اندومتریوز متوسط کاشت‌های عمیق آندومتر بر روی تخمدان و لگن مشاهده می‌شود. حتی ممکن است ضایعات بیشتری نیز وجود داشته باشند. شدیدترین مرحله آندومتریوز شامل کاشت‌های عمیق بر روی لگن و تخمدان‌ها است. البته ممکن است ضایعاتی در لوله‌های فالوپ و روده شما نیز وجود داشته باشند.