نحوه کنترل پیشرفت پوکی استخوان با رادیولوژی اشعه ایکس
پوکی استخوان بیماری است که کاهش تراکم استخوان، کاهش استحکام آن و در نتیجه ضعیف و سست شدن استخوان ها را به بار می آورد. این بیماری در عمل منجر به استخوان های سوراخ سوراخ غیرنرمالی می شود که مانند اسفنج می توان آنها را فشار داد. این اختلال اسکلت بدن باعث تحلیل رفتن استخوان ها و شکستگی های متعدد در استخوان ها می شود. در این بیماری استخوان نسبت به یک استخوان عادی تراکم کمتری دارند. در ادامه این مطلب سایت دکتر فاطمه کرمی متخصص رادیولوژی و بیوپسی سینه اصفهان به بررسی کنترل پیشرفت پوکی استخوان با رادیولوژی اشعه ایکس خواهیم پرداخت.
استخوان در حالت نرمال شامل پروتئین، کلاژن و کلسیم می شود که همگی باعث استحکام استخوان ها می شود. استخوان هایی که دچار بیماری پوکی استخوان می شود با کوچکترین آسیب دیدگی می شکنند، آسیب دیدگی ها که در حالت عادی باعث شکستگی استخوان نمی شدند. شکستگی هم می تواند به صورت ترک (مثل شکستگی لگن) باشد هم شکستگی خرد و له شده (مانند شکستگی فشاری ستون فقرات) می شود. ستون فقرات، لگن و مچ دست نواحی از بدن هستند که در اثر پوکی استخوان می شکنند.
مطالعه بیشتر : مزیت ها و عوارض توموگرافی کامپیوتری (CT)
در آزمایش سنجش تراکم استخوان از مقدار کمی اشعه ایکس برای اندازه گیری میزان مواد معدنی موجود در استخوانهای پایین کمر، مفصل ران یا ساعد دستها استفاده میشود. این آزمایش به شناسایی افرادی که در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند کمک میکند. به عبارت دیگر از آزمایشهای سنجش تراکم استخوان برای شناسایی افرادی که در معرض خطر شکستگی استخوانها قرار دارند استفاده میشود. پزشک شما میتواند با استفاده از نتایج این آزمایش به شما کمک کند تا سلامت استخوانهایتان را حفظ کنید و همچنین در صورت نیاز درمان مناسب را به شما توصیه کند.
تعریف پوکی استخوان
پوکی استخوان یا استئوپروز Osteoporosis به معنی کم شدن تراکم استخوان است که به دنبال آن قدرت استخوان کم شده و شکننده میشود و شکننده شدن استخوان موجب میشود و احتمال بروز شکستگی در آن بیشتر شود. پوکی استخوان معمولاٌ به تدریج پیشرفت میکند و هیچ علامتی از خود بروز نمیدهد تا وقتی که شکستگی به وجود میاید.
آمادگی های قبل از انجام سنجش تراکم استخوان
- حداقل ۲۴ ساعت قبل از اسکن نباید مکمل های کلسیم مصرف کنید.
- شما باید از پوشیدن لباس هایی که دارای زیپ، کمربند یا دکمه های ساخته شده از فلز و اشیای فلزی خودداری کنید.
- در صورت وجود احتمال بارداری، زنان باید همیشه به پزشک و تکنسین پرتونگاری خود اطلاع دهند
تشخیص پوکی استخوان با تصویربرداری اشعه ایکس
دستگاه DEXA پرتویی نازک و نامرئی از پرتوهای X را از طریق استخوان ارسال می کند. بخشی از این انرژی عمدتاً توسط بافت نرم جذب می شود و دیگری توسط استخوان. مقدار بافت نرم را می توان از کل جدا کرد و آنچه باقی مانده است تراکم مواد معدنی استخوان بیمار است. دستگاه های DEXA دارای نرم افزار ویژه ای هستند که اندازه گیری تراکم استخوان را در مانیتور رایانه محاسبه و نمایش می دهند.
این معاینه معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود. در معاینه مرکزی DEXA، تراکم استخوان لگن و ستون فقرات را اندازه گیری می کنند. زمانی که بیمار بر روی تخت دراز کشیده است. یک ژنراتور اشعه ایکس در زیر بیمار و یک دستگاه تصویربرداری یا ردیاب در بالا قرار دارد. برای ارزیابی لگن، پای بیمار در یک بریس قرار می گیرد که باسن را به سمت داخل می چرخاند. در هر دو حالت، ردیاب به آرامی از منطقه عبور می کند و تصاویر را روی مانیتور رایانه تولید می کند.
عوارض سنجش تراکم استخوان
عوارض سنجش تراکم استخوان در مقایسه با خطرات پوکی استخوان خیلی کمتر است. بهدلیل استفاده از اشعه ایکس در این آزمایش، خطر بروز برخی مشکلات مثل ریسک ابتلا به سرطان به مقدار خیلی کم وجود دارد. این مشکل نیز در صورت استفاده طولانیمدت از این نوع ارزیابی، به وجود میآید. همچنین سنجش تراکم استخوان برای زنان باردار ممنوع است.
افراد مناسب جهت انجام سنجش تراکم استخوان
افرادی که در معرض ابتلا به پوکی استخوان و یا شکستگی هستند، باید برای انجام این آزمایش اقدام نمایند. از این روش می توان در موارد زیر استفاده نمود:
- افرادی که دچار مهره های غیر طبیعی در ستون فقرات خود هستند.
- خانم هایی که سن آنها بیشتر از ۶۵ سال است.
- آقایانی که سن آنها بیشتر از ۷۰ سال است.
- بیمارانی که از داروهای پوک کننده استخوان استفاده می نمایند.
- افرادی که از داروهای کورتیکواستروئیدی به دلایل مختلفی استفاده می نمایند.
- بیمارانی که دچار پر کاری پاراتیروئید اولیه می باشند.
- از این تست در افراد زیر ۵۰ سال استفاده نخواهد شد. مگر اینکه فرد دارای یکی از شرایط زیر باشد:
- افرادی که بیش از اندازه لاغر می باشند.
- افرادی که دارای بیماری آرتریت روماتوئید می باشند.
- افرادی که یکی از والدین آنها دچار شکستگی مفصل ران شده باشد.
- در صورتی که فرد در حال حاضر دچار شکستگی مفصل و استخوان باشد.
تماس با دکتر فاطمه کرمی متخصص رادیولوژی اصفهان
روش ها ی درمانی پوکی استخوان
روش درمان پوکی استخوان شامل موارد زیر میشود:
مصرف دارو
- بیسفوسفونات (داروهای اصلی که برای جلوگیری ودرمان پوکی استخوان شدید در بین زنان پیش از یائسگی مصرف میشود).
- استروژن ها، تری پاراتید، رالوکسیفن و کلسی تونین
روش مگنت تراپی
روش مگنت تراپی بر تحریک استخوان سازی و همچنین تجمع کلسیم در بافت استخوانی و درمان پوکی استخوان تأثیر بسیار زیادی دارد. مگنت تراپی با میدان مغناطیسی ناشی از آهن ربا (وسایلی که جریان الکترومغناطیسی ایجاد می کند) به درون بدن نفوذ کرده و بر روی تک تک سلول ها تأثیر گذاشته و عملکرد سایر ارگان ها را بهبود می بخشد.
تغییر در سبک زندگی
برای مثال در ورزش، تغذیه و رژیم غذایی مصرف کلسیم و ویتامین دی
ورزش
ورزش و نرمش تحت نظر فیزیوتراپ نقش مهمی در حفظ تراکم استخوانی در بین افراد مسن دارد.