نمونه برداری توده های پستان

نمونه برداری توده های پستان تحت گاید سونوگرافی

از آنجا که سرطان سینه شایعترین نوع سرطان در بین زنان ایرانی است و متأسفانه سن ابتلا به این بیماری در کشور ما پایین تر از کشورهای دنیاست، عده قابل توجهی از زنان جوان در سنین باروری ممکن است به دنبال بیماریهای پستان از جمله توده های پستانی، برآمدگی و درد پستان با احتمال خطر ابتلا به کانسرپستان، دچار اضطراب و نگرانی شده و افتراق انواع خوش خیم این مشکلات پستانی از مهمترین وظایف پزشک معالج آنان خواهد بود.

در صورت وجود توده ای در پستان بعد از معاینه دقیق و روشهای تصویربرداری مناسب اقدام بعدی بدست آوردن سلولهایی از بافت ضایعه مشکوک یعنی نمونه برداری از ضایعه مشکوک جهت بررسی پاتولوژیک و سیتولوژیک خواهد بود.

یکی از قابل استفاده ترن روشهای بیوپسی (نمونه برداری)، بیوپسی تحت گاید سونوگرافی بخصوص در مورد توده های غیر قابل لمس پستانی یا توده های کوچک ولی قابل رویت در سونوگرافی می باشد.

تحت گاید سونوگرافی به سه روش می توان از پستان بیوپسی گرفت.

* Fine needle aspiration : با یک سوزن ظریف مایع یا سلولهایی از ناحیه غیر طبیعی خارج می کنیم.
* Core needle Biopsy با استفاده از سوزن ۱۴-gauge با چند بار ورود سوزن هر دفعه مقداری بافت از ضایعه خارج می شود.
* Vacuum- assisted Biopsy: این روش نسبتاً جدید، کم تهاجم، مطمئن و دقیقی می باشد و امروزه در کشورهای پیشرفته از آن استفاده می شود و در بسیاری از موارد جای open Biopsy (بیوپسی باز) را گرفته است. به این صورت که از طریق پوست، تحت گاید سونوگرافی فقط با یک بار ورود سوزن به اندازه دلخواه و با وجود پروب مورد نظر می توان نمونه های متعدد بافتی را در جهت ها مختلف برداشت و حتی در بسیاری از موارد این روش قدرت تخلیه کل توده را نیز خواهد داشت.

مطالعات و مقالات زیادی safe بودن و دقیق و مؤثر بودن آن را در تشخیص توده های پستانی و حتی درمان تخلیه کامل توده های خوش خیمی همچون فیبروآدنوما که از جمله تومورهای شایع و خوش خیم پستانی است تأیید کرده است. امروزه می توان فیبروآدنوماهای کوچک تانسبتاً بزرگ از اندازه ۳/۰ تا ۴ سانتی متر را، بطور کامل و بدون عوارض جدی بدون اسکار عمل جراحی با این واکیوم تخلیه کرد.

مزیت اصلی این روش واکیوم نسبت به Core Biopsy در این است که در روش Core برای بدست آوردن بافت کافی، سوزن باید چندین بار وارد بافت پستان شود تا بتواند قطعات بافتی ……… پاتولوژی در جهات مختلف بدست آورد.

ولی در روش Vacuum assisted Biopsy با ورود یک سوزن با شماره مورد نظر (قابلیت انتخاب سایز سوزن) می توان نمونه های متعدد بافتی را خارج و در محفظه دستگاه ذخیره کرد، ضمن اینکه چرخش پروب در زوایای مختلف و حتی برداشت ۳۶۰ درجه نیز میسر است و در هر مقطع بدون نیاز به خروج پروب از بدن بیمار امکان توقف بیوپسی و مجدداً ادامه آن وجود دارد.

این کار بطور سرپایی و با بی حسی موضعی قابل انجام است و علاوه بر باقی نماندن اسکار بزرگ ناشی از عمل جراحی روی بافت پستان و حذف عوارض متحمل ناشی از بیهوشی عمومی اکسیزیون جراحی، بیمار می تواند خیلی سریع و در مدت کوتاهی به فعالیت طبیعی روزمره برگردد.

در ضمن انجام عمل واکیوم بیوپسی اینجانب شاهد هستم که بیماران از احساس درد خاصی شاکی نیستند و غیر از احساس فشار و کمی تحریک در طول انجام پروسه حتی در موارد توده های با سایز بزرگتر مشکل خاصی را ذکر نمی کنند. روش واکیوم بیوپسی در صورت انجام توسط پزشک دوره دیده فاقد هرگونه عارضه جدی است و از عوارض شدید آن هماتوم محل و کمی تحریک و تورم پوستی در محل درد ورود پروب می باشد که با انجام اقدامات پیشگیرانه و کمی دقت و استفاده از داروهای آنالژزیک مناسب به حداقل ممکن خواهد رسید.

در مراکزی که من با روش کار و نتایج خوب حاصل از Vacuum assisted Biopsy آشنا شدم عمل واکیوم بیوپسی توسط پزشکان جراح انجام شد و علاوه بر تخلیه کامل توده هایی مثل فیبروآدنوم پستان قسمتی از ضایعات مشکوک قابل مشاهده در سونوگرافی نمونه برداری شده گودی محل بلافاصله پس از نمونه برداری و بدون نیاز به خروج پروب جهت Fallow up بعدی بیمار انجام می شد.

از مزایای دیگر این روش امکان نمونه برداری از توده های نزدیک chest wall و دنده ها و سطح داخلی بازوهاست که در روشهای دیگر ممکن است بسیار مشکل باشد.

با توجه به فواید و رضایت فراوان بیماران در استفاده از این روش در تشخیص دقیق تر توده های پستانی (با برداشتن کامل توده مشکوک تمامی کنارها و اطراف توده نیز از نظر پاتولوژی بررسی شود و سلول های مشکوک شناسایی شود) و درمان توده های شایعی همچون فیبروآدنوم، اینجانب جهت اطلاع بیشتر همکاران ارجمند، آماده پاسخگویی به سؤالاتتان هستم.

برای کدام بیمار نمونه برداری از پستان انجام میشود؟
نمونه برداری وقتی انجام میشود که توده ای شک برانگیز در پستان پیدا شود. این توده میتواند در معاینه و یا در تصویربرداری (ماموگرافی، سونوگرافی یا ام آر آی) پیدا شود. بسته به خصوصیات این توده پزشک ممکن است لازم بداند بخشی ویا کل توده را خارج کند تا از نوع بافت آن مطلع گردد.

نمونه برداری به چه روش هایی انجام میشود؟
روش های نمونه برداری عبارتند از نمونه برداری باز(عمل جراحی)، نمونه برداری با سوزن ظریف (FNA) و یا نمونه برداری با سوزن ضخیم (Core) البته نمونه برداری میتواند با هدایت لمس پزشک و یا با هدایت دستگاه های تصویربرداری (ماموگرافی، سونوگرافی یا ام آر آی) انجام شود.

کدام روش نمونه برداری بهتر است؟
در شرایط مختلف ممکن است هر یک از روش های نمونه برداری ارجحیت پیدا کنند ولی در مجموع ترجیح بر این است که تاحد ممکن از نمونه برداری باز کمتر استفاده شود و این که نمونه برداری با هدایت سونوگرافی انجام شود. با این وجود برای توده های سطحی و توده های پشت هاله مرکزی پستان معمولا از روش باز استفاده میشود و در توده هایی که فقط در ماموگرافی دیده شوند از روش استریوتاکتیک استفاده میشود.

نمونه برداری در کجا انجام میشود؟
برای نمونه برداری باز معمولا لازم است بیمار بیهوشی محدودی بگیرد، به همین دلیل این کار معمولا در اتاق عمل انجام میگیرد. اما سایر روش های نمونه برداری را میتوان با استفاده از بیحس کننده های موضعی در اتاق عمل های سرپایی، درمانگاه یا مطب انجام داد. استفاده از سونوگرافی در تمامی این حالت ها مقدور است.

انجام نمونه برداری چقدر طول میکشد؟
عمل جراحی باز با توجه به نیاز به بیهوشی میتواند طولانی شود، اما سایر روش ها ظرف چند دقیقه انجام میشوند.

مدت زمان بستری برای نمونه برداری پستان چقدر است؟
برای روش های سرپایی که با بیحسی موضعی انجام میشوند بستری لازم نیست و نیم تا یکساعت پس از انجام نمونه برداری و پس از اطمینان از وضعیت عمومی بیمار، بیمار میتواند به خانه برگردد. اما درصورتی که بیمار بیهوشی عمومی بگیرد لازم است چند ساعت در کلینیک پزشکی باقی بماند.

بیمار قبل از نمونه برداری باید به چه نکاتی توجه کند؟
عموما توصیه میشود شب قبل از هر گونه عمل جراحی بیمار استحمام کند. اگر بیمار به داروی بیحسی حساست دارد حتما باید پزشک را مطلع سازد. اگر بیمار داروی خاصی مصرف میکند باید آنرا با پزشک در میان بگذارد. مصرف آسپیرین قبل از نمونه برداری با سوزن ظریف اشکالی ندارد ولی برای سایر روش ها بهتر است با نظر پزشک مربوطه به مدت یک هفته قطع گردد.

مراقتب های پس از نمونه برداری شامل چه مواردی میگردد؟
در نمونه برداری باز با توجه به انجام عمل جراحی، مراقبت پس از عمل به نظر پزشک مربوطه بستگی خواهد داشت اما در روش های سوزنی مختصر فشار روی پانسمان و استفاده ای کیسه یخ روی پانسمان در ساعات اول پس از نمونه برداری و برداشتن پانسمان روز پس از نمونه برداری توصیه میشود. بیمار روز پس از عمل میتواند حمام کند. فعالیت های معمولی مشکلی ندارند اما ورزش بستگی به تحمل درد توسط بیمار دارد و بهتر است چند روی به تاخیر بیفتد تا التیام کامل حاصل گردد.

آیا نمونه برداری میتواند باعث بدخیم شدن یک توده خوش خیم شود؟
به هیچ وجه. روش های نام برده فوق در کشور های مختلف هزاران بار در مورد بیماران انجام شده و مطالعات مختلف نشان داده اند که این روش های بیوپسی موجب چنین عارضه ای نمیشود.

آیا نمونه بردای یک توده بدخیم می تواند موجب پخش شدن آن شود؟
در بعضی تومورها بله اما در تومور پستان این عارضه مطرح نیست.

آیا نمونه برداری به لحاظ زیبایی میتواند مشکل ساز باشد؟
در نمونه برداری باز خط محل برش جراحی بسته به تکنیک جراحی و خصوصیات فردی بیمار به درجات مختلف قابل مشاهده خواهد بود. اما در روش های سوزنی محل زخم جراحی حدود ۲ تا ۳ میلی متر است و عارضه ای به لحاظ زیبایی به جا نخواهد گذاشت.